چاقی و لاغری
از دیدگاه طب ایرانی
فهرست مطالب
– [چاقی یا سمن مفرط](#چاقی-یا-سمن-مفرط)
– [کمبودوزن یا هزال](#کمبودوزن-یا-هزال)
## چاقی یا سمن مفرط
چاقی در طب سنتی ایرانی معمولاً به عنوان نتیجه فزونی رطوبت در بدن شناخته میشود. رطوبت بیش از حد میتواند ناشی از غلبه بلغم (سرد و تر) یا تجمع مواد زائد در بدن باشد. این وضعیت معمولاً با علائمی مانند احساس سنگینی، کندی هضم، سردی بدن و رطوبت بیش از حد همراه است.
علل چاقی در طب سنتی:
- فزونی رطوبت: مصرف بیش از حد غذاهای رطوبتزا مانند لبنیات، غذاهای چرب، شیرین و نوشیدنیهای سرد میتواند باعث افزایش رطوبت و در نتیجه چاقی شود.
- کمتحرکی: عدم تحرک کافی باعث کاهش حرارت غریزی بدن و تجمع مواد زائد و رطوبت میشود.
- اختلال در هضم: ضعف در هضم غذا و عملکرد نامناسب دستگاه گوارش میتواند منجر به تجمع مواد زائد و رطوبت در بدن شود.
- سردی بدن: غلبه سردی در بدن (به دلیل عوامل محیطی یا تغذیهای) نیز میتواند باعث افزایش رطوبت و چاقی شود.
درمان چاقی در طب سنتی:
- اصلاح تغذیه: کاهش مصرف غذاهای رطوبتزا و افزایش مصرف غذاهای گرم و خشک مانند ادویهجات (زنجبیل، دارچین، زیره)، گوشت گوسفند، عسل و سبزیجات گرم.
- فعالیت بدنی: ورزشهای معتدل مانند پیادهروی و نرمشهای سبک برای افزایش حرارت بدن و کاهش رطوبت.
- داروهای گیاهی: استفاده از گیاهان گرم و خشک مانند زنجبیل، دارچین، زیره و سیاهدانه برای کاهش رطوبت و افزایش متابولیسم.
- حجامت و فصد: در مواردی که چاقی ناشی از تجمع مواد زائد باشد، حجامت یا فصد میتواند به دفع مواد زائد کمک کند.
## کمبودوزن یا هزال
لاغری در طب سنتی معمولاً به دلیل فزونی خشکی در بدن ایجاد میشود. خشکی بیش از حد میتواند ناشی از غلبه صفرا (گرم و خشک) یا سودای خشک (سرد و خشک) باشد. این وضعیت معمولاً با علائمی مانند خشکی پوست، بیخوابی، تحریکپذیری و گرمی بدن همراه است.
علل لاغری در طب سنتی:
- فزونی خشکی: مصرف بیش از حد غذاهای خشککننده مانند ادویهجات تند، غذاهای سرخکرده، فستفود و کمبود مصرف غذاهای رطوبتزا.
- استرس و اضطراب: عوامل روانی مانند استرس و اضطراب میتوانند با افزایش خشکی، باعث کاهش وزن شوند.
- اختلال در جذب مواد غذایی: ضعف در عملکرد دستگاه گوارش و عدم جذب مناسب مواد مغذی میتواند منجر به لاغری شود.
- بیخوابی و فعالیت زیاد: خواب ناکافی و فعالیت بدنی بیش از حد نیز میتوانند باعث تحلیل رفتن بدن و افزایش خشکی شوند.
درمان لاغری در طب سنتی:
- اصلاح تغذیه: افزایش مصرف غذاهای رطوبتزا و معتدل مانند گوشت گوسفند، برنج، نخود، شیره انگور، انجیر، مویز و سوپهای مقوی.
- استراحت کافی: خواب مناسب و کاهش فعالیتهای سنگین برای حفظ تعادل بدن.
- داروهای گیاهی: استفاده از گیاهان مرطوبکننده و معتدل مانند بنفشه، تخم کتان، خاکشیر و اسفرزه برای کاهش خشکی و افزایش رطوبت بدن.
- ماساژ و روغنمالی: استفاده از روغنهای گرم و مرطوب مانند روغن بادام شیرین برای افزایش رطوبت و تقویت بدن.
نتیجه گیری
در طب سنتی ایرانی، چاقی و لاغری هر دو به عنوان نشانههای عدم تعادل در بدن در نظر گرفته میشوند. چاقی عمدتاً ناشی از فزونی رطوبت و لاغری ناشی از فزونی خشکی است. درمان این شرایط بر اساس تشخیص نوع عدم تعادل و اصلاح سبک زندگی، تغذیه و استفاده از داروهای گیاهی انجام میشود. توجه به تعادل بین کیفیتهای گرمی، سردی، تری و خشکی و حفظ سلامت دستگاه گوارش از اصول اساسی در پیشگیری و درمان چاقی و لاغری در این مکتب است.
