آپنه خواب

آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب یک اختلال جدی در خواب است که در آن تنفس فرد به‌طور مکرر در طول خواب متوقف و مجدداً شروع می‌شود. این وضعیت باعث کاهش کیفیت خواب و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت، فشار خون بالا و سایر مشکلات سلامتی می‌شود.

علل آپنه خواب
آپنه خواب معمولاً به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1. آپنه انسدادی خواب (OSA – Obstructive Sleep Apnea)
– شایع‌ترین نوع آپنه خواب که در اثر انسداد مجاری هوایی فوقانی رخ می‌دهد.
– عوامل مستعدکننده شامل:
– چاقی و اضافه‌وزن
– افتادگی عضلات حلق هنگام خواب
– ساختار غیرطبیعی فک یا گلو
– لوزه‌های بزرگ یا زبان بزرگ
– گرفتگی بینی مزمن

2. آپنه مرکزی خواب (CSA – Central Sleep Apnea)
– زمانی رخ می‌دهد که مغز سیگنال‌های لازم برای تنفس را به‌درستی ارسال نمی‌کند.
– عوامل مستعدکننده شامل:
– نارسایی قلبی
– سکته مغزی
– اختلالات عصبی

3. آپنه خواب مختلط (Complex Sleep Apnea Syndrome)
– ترکیبی از آپنه انسدادی و مرکزی خواب است.

 

علائم آپنه خواب
– خروپف بلند و مزمن
– قطع شدن تنفس در خواب (که توسط همسر یا اعضای خانواده مشاهده می‌شود)
– احساس خفگی یا تنگی نفس در خواب
– بیدار شدن مکرر در طول شب
– خشکی دهان و گلو درد هنگام بیدار شدن
– سردردهای صبحگاهی
– خواب‌آلودگی روزانه و کاهش تمرکز
– تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی

 

عوارض و پیامدهای آپنه خواب
اگر آپنه خواب درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود:

1. بیماری‌های قلبی و عروقی
– افزایش فشار خون
– افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی
– بی‌نظمی ضربان قلب (آریتمی)

2. مشکلات متابولیکی و دیابت
– افزایش مقاومت به انسولین و خطر دیابت نوع ۲

3. افزایش خطر تصادفات
– خواب‌آلودگی در طول روز می‌تواند منجر به تصادفات رانندگی و حوادث شغلی شود.

4. اختلالات روانی و شناختی
– افسردگی، اضطراب و تحریک‌پذیری
– کاهش حافظه و تمرکز

5. اختلال در عملکرد جنسی
– کاهش میل جنسی و اختلال در نعوظ در مردان

 

تشخیص آپنه خواب
– معاینه بالینی و بررسی سابقه پزشکی
– پلی‌سومنوگرافی (PSG): آزمایش خواب که فعالیت مغزی، حرکات چشم، تنفس، ضربان قلب و سطح اکسیژن را اندازه‌گیری می‌کند.
– تست خواب خانگی (HST – Home Sleep Test): در برخی موارد برای تشخیص اولیه استفاده می‌شود.

 

روش‌های درمان آپنه خواب

1. تغییرات سبک زندگی
– کاهش وزن در افراد چاق
– اجتناب از مصرف الکل و آرام‌بخش‌ها
– خوابیدن به پهلو به‌جای خوابیدن به پشت
– ترک سیگار برای بهبود عملکرد مجاری هوایی

2. دستگاه‌های کمکی
– دستگاه فشار مثبت مداوم هوا (CPAP – Continuous Positive Airway Pressure): استاندارد طلایی درمان آپنه انسدادی که مسیر هوایی را باز نگه می‌دارد.
– دستگاه‌های دو سطحی فشار مثبت (BiPAP – Bilevel Positive Airway Pressure): برای بیمارانی که به CPAP پاسخ نمی‌دهند.
– ابزارهای دهانی و ارتودنسی: مخصوص افرادی که آپنه خفیف تا متوسط دارند.

3. درمان‌های جراحی
– جراحی برای اصلاح ساختار غیرطبیعی حلق یا فک
– جراحی لوزه‌برداری (در کودکان مبتلا به آپنه)
– تحریک عصب هیپوگلوسال برای بهبود عملکرد عضلات راه هوایی

4. داروها و روش‌های دیگر
– داروهای محرک تنفسی در موارد خاص آپنه مرکزی خواب
– استفاده از دستگاه‌های تنظیم‌کننده تنفس در افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی

 

نتیجه‌گیری
آپنه خواب یک اختلال جدی اما قابل درمان است. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌تواند کیفیت خواب و زندگی بیماران را بهبود بخشد و از عوارض خطرناک آن جلوگیری کند. اگر علائم آپنه خواب را در خود یا اطرافیان مشاهده می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.